Verkeer
Stuur appje
Zoek
Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede

Een stokoude Enschedese fiets met een mooi verhaal

375163 879704

Voor de deur van een studentenhuis, tussen andere tweedehandsjes, zou de fiets nauwelijks opvallen. Beetje een roestig barrel. Tijdje in een sloot gelegen misschien?

De fiets staat niet op de stoep. Hij pronkt op een podiumpje bij de ingang van fietsspecialist Ten Tusscher aan de Oldenzaalsestraat. Het is één van de oudste bewaard gebleven fietsen van Nederlands fabrikaat: een Simplex, waarschijnlijk uit 1898. Hij stond bij mijn vader in de garage , zegt Jan ten Tusscher. Hij heeft hem aan mij gegeven. Ik wist altijd wel dat het iets speciaals was. Maar je ziet ook dat een fiets na honderd jaar eigenlijk niks veranderd is. Het frame en het hele principe zijn hetzelfde gebleven.

Geschiedenis
De fiets is niet alleen bijzonder door zijn ouderdom. Het is ook een rijdend stukje Enschedese geschiedenis. Fietsliefhebber Aad Streng zocht voor het fietstijdschrift Het rijwiel het hele verhaal achter de Enschedese Simplex uit. Niet alleen beschrijft hij de technische details, hij puzzelde ook nauwgezet in elkaar wie de vermoedelijke eerste eigenaar was en zelfs bij welke winkel de Simplex gekocht is. Zo ontstaat aan de hand van een oude fiets een mooi beeld van een stukje Enschedese historie.

Studententijd
Streng zelf ontdekte de fiets in zijn studententijd in Enschede, begin jaren 70, bij de toen nog jonge winkel van Johan ten Tusscher. Hij had geen interessante zaken, behalve één speciale fiets: een zeer oude Simplex , herinnert Streng zich. De fiets was aan Ten Tusscher geschonken door een mevrouw Rommelaar . Natuurlijk probeerde ik de fiets te bemachtigen, maar hij was net geschonken en daar was dus geen denken aan. Ik moest het erbij laten.

Streng vergat de fiets nooit. Eind vorig jaar trok hij de stoute schoenen aan en reisde af naar Enschede. Daar vond hij nog altijd Ten Tusscher aan de Oldenzaalsestraat, intussen overgenomen door zoon Jan, en de Simplex in de garage. Streng beschreef in de maanden erna niet alleen zorgvuldig de fiets, maar zocht ook uit wie mevrouw Rommelaar was geweest.

Arbeidersfamilie

Zijn eerste constatering was, dat er niet zoveel Enschedeërs waren met deze naam. Als de Simplex inderdaad altijd in de familie is geweest, was deze familie geen arbeidersfamilie, want de aanschaf van een fiets rond 1900 was een behoorlijke uitgave. De fiets kostte destijds 180 gulden, wat een jaarsalaris was voor ongeschoolde arbeiders.

Rommelaar
De enige familie die dan ook in aanmerking kwam, aldus Streng, was de familie Rommelaar, die eigenaresse was van de eerste en enige schoenenfabriek die Enschede ooit gehad heeft. De textielindustrie groeide eind 19de eeuw als kool, de bevolkingsgroei explodeerde en de middenstand floreerde. Jacob Rommelaar vroeg en kreeg in 1899 toestemming om een schoenenfabriek te bouwen achter zijn schoenenzaak aan de Haaksbergerstraat. De fabriek runde hij met zijn zoon Willem en de zaken gingen goed.

Gezien de leeftijd van vader en zoon (52 en 26 in 1898) is het aannemelijk dat Willem de eerste eigenaar van de Simplex is geweest , constateert Streng. Financieel zal de familie in goeden doen zijn geweest. Op een oude foto van Willem is bovendien te zien dat het een lange man was. Dat correspondeert met het feit dat de Simplex bij Ten Tusscher een bovengemiddelde framehoogte heeft, noteert Streng.

De schoenenfabriek kwijnde rond het midden van de vorige eeuw weg. In 1963 werd hij gesloten. De Simplex stond vanaf dat moment bij Wim Rommelaar, de zoon van Willem. Zijn vrouw, ene mevrouw Rommelaar , was degene die de fiets uiteindelijk aan Johan ten Tusscher schonk.

Oude kranten

Ook de vraag waar schoenfabrikant Willem de fiets had gekocht beantwoordt Streng: bij Wilhelm Gassner aan de Beltstraat. Fietsen waren populair in die tijd, schrijft de expert. De Nederlandse merken Fongers, Burgers en Simplex bouwden grote fabrieken aan het einde van de 19de eeuw. Veel fietsenwinkels waren er toen nog niet, ook niet in Enschede.

Streng dook in oude kranten en in een Tubantia uit 1898 vond hij wat hij zocht: een advertentie voor een Simplex van 180 gulden, te koop bij fietsenhandel W. Gassner in Enschede. Aangezien Gassner de enige verkoper van Simplexfietsen in de wijde omgeving was moet Willem Rommelaar de fiets hier gekocht hebben, constateert Streng.

Eigen café/hotel
De vader van Wilhelm Gassner verruilde zijn werk in de textielfabriek voor een eigen café/hotel aan de Haaksbergerstraat, waar Wilhelm opgroeide. Eenmaal volwassen begon hij met de reparatie en verkoop van fietsen in een zaak aan de Beltstraat. De Gassners kochten hun schoenen bij Rommelaar, en zij zullen hun fietsen bij Gassner gekocht hebben. Zo ging dat bij middenstanders in die tijd , aldus Streng. Het laatste stukje bewijs: Willem Rommelaar en Wilhelm Gassner woonden beiden aan de Haaksbergerstraat, slechts vijf huizen van elkaar en waren ongeveer even oud. Ze hebben elkaar dus gekend, meent Streng.

Alles is verteld
En daarmee is alles verteld wat er over een oude fiets gezegd kan worden. Jan ten Tusscher heeft het rijwiel een mooi plekje gegeven in zijn zaak aan de Oldenzaalsestraat. Sinds het artikel van Aad Streng in Het rijwiel verscheen heeft hij verschillende biedingen gekregen. Onder andere van een museum. De fiets heeft geen echt grote waarde, zegt hij. Verkoop zou hem een paar duizend euro rijker maken, maar Ten Tusscher peinst er niet over. Waarom zou ik? Het is een mooie antieke fiets. Hij blijft hier.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Annina Romita
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.