Cultuurshock voor Japanse spelers bij FC Twente is onvermijdelijk

Goed, Ryo Miyaichi liep ooit een blauwe maandag in Enschede, maar de kleine aanvaller had al een verleden bij Feyenoord en Arsenal toen hij zich bij FC Twente meldde. De eerste en enige voetballer die ooit rechtstreeks vanuit Japan in het Twentse land werd neergezet, was Sota Hirayama, die zonder groots te presteren veertien jaar geleden uitgroeide tot een cultheld bij Heracles. Ze zien hem bij het toenmalige Polman Stadion nog zo wegfietsen, staande op de pedalen omdat zijn ploeggenoten het zadel hadden weggehaald. Hirayama zei er niets van en bereikte zonder een valpartij zijn appartement. De oudgedienden bij de club liggen nog altijd in een deuk om het eerste zinnetje dat de spelers hem leerden in het Nederlands: 'Voorzitter, dikke lul drie bier'. Wist hij veel. Jan Smit kon er gelukkig hartelijk om lachen toen Hirayama die woorden tegen hem uitsprak.

De lange spits deed zijn stinkende best om zich aan te passen in Almelo, maar de jeugdinternational van Japan keerde na twee jaar terug naar zijn vaderland. Een groot succes werd zijn verblijf nooit en dat lag zeker niet alleen aan zijn kwaliteiten. Er komt heel wat bij kijken om een Japanse voetballer te laten renderen in den vreemde, zo weet Hans Vos. De journalist komt al veertig jaar in Japan, is getrouwd met een Japanse en schrijft voor een Japans voetbalblad. "Je mag niet verwachten dat Keito Nakamura er bij FC Twente meteen zal staan. Hij heeft tijd nodig zich te acclimatiseren, want de stap naar Nederland is voor de Japanner een heuse cultuurshock."

Eline Swevels werkt vanuit Nederland als correspondent voor een Japanse sportkrant. Ze werd ooit verliefd op een Japanner en woonde acht jaar in het Verre Oosten. Ze volgt de Japanse voetballers in Nederland en België al decennia dagelijks op de voet. "Shinji Ono van Feyenoord was twintig jaar geleden de eerste voetballer die de overstap maakte. De kranten wilden elke dag iets over hem hebben. Ook al was het maar drie regels, waarin stond dat hij goed had getraind."

Groeibriljant
Ono heeft inmiddels vele volgelingen gekregen. "Het opvallende is dat steeds meer jonge voetballers Japan verlaten", zegt Vos. "In Nederland vinden we het heel normaal dat jongens als De Ligt en De Jong na één seizoen al naar het buitenland gaan. Tot voor kort was dat in Japan heel anders. Nakamura is een van de vele technisch vaardige, leergierige en avontuurlijke jongelingen in het Japanse clubvoetbal. Hij is een groeibriljant en het is nu afwachten hoe die zal gaan kleuren in het oosten van het land."

Of zijn missie slaagt is van veel factoren afhankelijk, aldus Vos. "Het belangrijkste is hoe hij wordt opgevangen door de club, zijn coaches en medespelers. Hij zal moeten investeren, maar dat geldt ook zeker voor FC Twente."

Als je de Japanner aan zijn lot overlaat, is de kans groot dat hij een drenkeling wordt in een steeds ruwer wordende zee. "Het welslagen hangt voor een groot deel af van normale dagelijkse dingen", zegt Eline Swevels. "Een mooi voorbeeld van hoe iets mis kan gaan is Yoshiaki Takagi, die ooit bij FC Urecht speelde. Die jongen zat in een pleeggezin en dat waren heel lieve mensen. Alleen wilde hij graag rijst eten, maar hij kreeg elke dag brood. Door de Japanse bescheidenheid durfde hij er niets van te zeggen. Het heeft tijden geduurd voordat dit was opgelost."

Ontdekkingsreis
Voor Nakamura wordt het verblijf bij FC Twente één grote ontdekkingsreis, waarin vrijwel alles nieuw is, zegt Vos. "Hij komt uit een beschermd voetbalmilieu. Aan zijn instelling, prestatiedrang en werklust hoeft niet te worden getwijfeld. Je zult hem niet in het Enschedese nachtleven tegenkomen. Hij is gewend in een hiërarchische omgeving te sporten, van jongs af aan, eerst in schoolverband en pas later in clubverband. Ze zijn ook gewend om altijd achter de voetbalcoach aan te lopen en blind alles aan te nemen. In Nederland ligt dat toch wat anders. Hoe gaat hij om met de Nederlandse vrijheden? De kleedkamerhumor? Dat is onvoorspelbaar. Hij zal er achter komen dat zijn leeftijdsgenoten zich heel anders uiten." Wat ook anders is, is de manier van sportbeleving bij de fans. "In Japan is voetbal een familiesport, zoals honkbal in Amerika", zegt Vos. "Het is heel anders dan in Europa. Je gaat rustig zitten met het gezin, je eet wat, je drinkt wat en je kijkt. De vraag is hoe hij omgaat met het fanatisme van VAK-P. Dat kan twee kanten opwerken. Of wat te denken van uitwedstrijden in De Kuip of bij Groningen? Dat sentiment kennen ze niet."

Vos en Swevels hebben de voetballer Nakamura nog niet op het netvlies. "Maar wat ik van mijn Japanse collega's heb gehoord is dat hij heel goed kan voetballen", aldus Vos. "Hij heeft zijn zinnen gezet op deelname met Japan aan de Olympische Spelen in Tokyo en waarschijnlijk is dat de hoofdreden van zijn komst naar Enschede, om in een sterkere competitie dan de J-League sprongen vooruit te maken. Als hij zich thuis voelt bij Twente dan zal hij laten zien hoeveel potentie er in hem zit."

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Lars Smook